Η αποποίηση κληρονομιάς είναι το δικαίωμα του κληρονόμου να αρνηθεί την κληρονομιά που του έχει παραχωρηθεί.
Αυτό μπορεί να συμβεί όταν η κληρονομιά περιέχει χρέη ή υποχρεώσεις που ο κληρονόμος δεν επιθυμεί να αναλάβει.
Στην Ελλάδα, το δικαίωμα αποποίησης κληρονομιάς είναι κατοχυρωμένο και ρυθμίζεται από τη νομοθεσία, προσφέροντας μια λύση σε περιπτώσεις όπου η κληρονομιά είναι περισσότερο επιβαρυντική παρά ωφέλιμη.
Νομικό Πλαίσιο και Χρονικά Όρια:
Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, η αποποίηση της κληρονομιάς πρέπει να γίνει μέσα σε τέσσερις μήνες από τη στιγμή που ο κληρονόμος μαθαίνει για την κληρονομιά.
Αν ο κληρονόμος διαμένει στο εξωτερικό, η προθεσμία αυξάνεται στους δώδεκα μήνες. Η αποποίηση γίνεται με επίσημη δήλωση στο αρμόδιο Πρωτοδικείο, και μόλις καταχωρηθεί, είναι οριστική και μη αναστρέψιμη.
Συγκεκριμένα Η προθεσμία αποποίησης αρχίζει από:
- Τη γνώση του κληρονόμου για την επαγωγή της κληρονομιάς (για τις εξ αδιαθέτου διαδοχές).
- Την ημερομηνία δημοσίευσης της διαθήκης (εάν υπάρχει διαθήκη).
Η άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας ισοδυναμεί με σιωπηρή αποδοχή της κληρονομιάς (πλασματική αποδοχή), καθιστώντας τον κληρονόμο υπόχρεο έναντι των πιστωτών της κληρονομιαίας περιουσίας.
Δυνατότητα αποδοχής με το ευεργέτημα της απογραφής
Σε περίπτωση κατά την οποία το μέγεθος των χρεών δεν μπορεί να προσδιοριστεί επακριβώς, αλλά ενδεχομένως δεν υπερβαίνει την αξία του ενεργητικού της κληρονομιαίας περιουσίας, υπάρχει η δυνατότητα αποδοχής με το ευεργέτημα της απογραφής.
Η συγκεκριμένη διαδικασία συνίσταται στη σύνταξη απογραφής των περιουσιακών στοιχείων του θανόντος και την περιορισμένη ευθύνη του κληρονόμου μόνο μέχρι το ύψος του ενεργητικού της κληρονομιάς, χωρίς επέκταση στην προσωπική του περιουσία. Η αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής διασφαλίζει ότι οι κληρονόμοι δεν επιβαρύνονται με χρέη πέραν της αξίας των κληρονομούμενων περιουσιακών στοιχείων.
Διαδικασία Αποποίησης Κληρονομιάς:
Η αποποίηση κληρονομιάς απαιτεί ορισμένα βήματα. Ο κληρονόμος πρέπει να προσκομίσει έγγραφα που αποδεικνύουν την κληρονομική σχέση με τον αποθανόντα, καθώς και τη δήλωση αποποίησης που καταθέτει στο πρωτοδικείο Μετά την κατάθεση της δήλωσης, η αποποίηση είναι οριστική.
Βήματα της διαδικασίας:
- Ληξιαρχική Πράξη Θανάτου του κληρονομούμενου από το αρμόδιο κατά τόπους Ληξιαρχείο όπου καταχωρίστηκε ο θάνατος του κληρονομούμενου / της κληρονομούμενης ή από το Ειδικό Ληξιαρχείο Αθηνών όταν πρόκειται για θανόντες κατοίκους εξωτερικού των οποίων η ληξιαρχική πράξη θανάτου εκδόθηκε από Προξενείο.
- Αντίγραφο του Δελτίου Αστυνομικής Ταυτότητας του αποποιούμενου κληρονόμου.
- Πιστοποιητικό Πλησιέστερων Συγγενών το οποίο λαμβάνεται από το Τμήμα Δημοτολογίου του Δήμου στον οποίο ήταν εγγεγραμμένος ο θανών / η θανούσα.
Ποιοι Είναι οι Επόμενοι Κληρονόμοι;
Όταν ένας κληρονόμος αποποιηθεί την κληρονομιά, το δικαίωμα αυτό μεταβιβάζεται στους επόμενους κληρονόμους. Για παράδειγμα, αν ένας γονέας αποποιηθεί μια κληρονομιά, τα παιδιά του γίνονται οι επόμενοι κληρονόμοι και αποκτούν το δικαίωμα αποδοχής ή αποποίησης. Αυτή η διαδικασία συνεχίζεται μέχρι να γίνει αποδεκτή η κληρονομιά ή να εξαντληθούν οι κληρονόμοι.
Αλυσίδα κληρονομίας:
- Μεταβίβαση δικαιώματος: Αν ο πρώτος κληρονόμος αποποιηθεί, το δικαίωμα περνά στους επόμενους.
- Διαδοχική αποποίηση: Κάθε επόμενος κληρονόμος μπορεί να αποποιηθεί με τη σειρά του.
- Τελική αποδοχή: Η κληρονομιά γίνεται δεκτή από τον κληρονόμο που δεν την αποποιείται.
Συνέπειες της Αποποίησης:
- Η αποποίηση ισχύει για το σύνολο της κληρονομιάς (δεν μπορεί κάποιος να αποποιηθεί μέρος αυτής). Ο κληρονόμος χάνει το δικαίωμα σε οποιοδήποτε περιουσιακό στοιχείο ή περιουσία του αποθανόντα, ενώ ταυτόχρονα απελευθερώνεται από οποιοδήποτε χρέος ή υποχρέωση.
- Η κληρονομιά μεταβιβάζεται στον επόμενο κατά σειρά κληρονόμο, ο οποίος έχει επίσης το δικαίωμα να αποποιηθεί.
- Αν αποποιηθούν όλοι οι κληρονόμοι, η περιουσία καταλήγει στο Δημόσιο.
Ειδικές Περιπτώσεις:
- Ανήλικοι κληρονόμοι: Η αποποίηση πρέπει να γίνει με άδεια του Πρωτοδικείου.
Οι ανήλικοι δεν μπορούν να αποποιηθούν αυτόνομα την κληρονομιά τους. Χρειάζεται δικαστική άδεια, που υποβάλλεται από τον νόμιμο κηδεμόνα του ανηλίκου. Η διαδικασία αυτή εξασφαλίζει ότι η απόφαση είναι προς το συμφέρον του ανηλίκου και ότι δεν θα βρεθεί με ανεπιθύμητες οικονομικές υποχρεώσεις στο μέλλον.
- Εκπρόθεσμη αποποίηση: Αν παρέλθει η προθεσμία, ο κληρονόμος μπορεί να προσπαθήσει να αποδείξει ότι δεν είχε γνώση της κληρονομιάς, κάτι που είναι δύσκολο και απαιτεί καλή νομική υποστήριξη.
Διαδικασία αποποίησης για ανήλικους:
- Αίτηση δικαστικής άδειας: Ο νόμιμος κηδεμόνας αιτείται άδεια για αποποίηση εκ μέρους του ανηλίκου.
- Έγκριση δικαστηρίου: Το δικαστήριο αξιολογεί αν η αποποίηση είναι προς το συμφέρον του ανηλίκου.
- Τελική απόφαση: Μετά την έγκριση, η αποποίηση είναι έγκυρη.